L’espuga qu’obrí la soa gauta, com lo herum davant la preda. Las soas mordics esglasiantas, tots pèiras, que lusivan aus purmèrs arrais d’un sorelh blancuish. E nosautes, petrificats davant l’imatge de la bèstia, ne gausàvam pas mei mudar. Ledas que puntava tostemps l’espuga. Que ns’esperava entà contunhar. Que volè que’u hasóssim seguici. Que ns’espièm mesurant lo coratge qu’avèm de rèsta. Que causim d’avançar las armas a las mans. Ledas que tornè seguir lo son camin shens nse virà’s de cap ua segonda. Qu’entrèm e tanlèu dehens, ua angoisha que’ns gahè. Lo signe ! Qu’apareishó au hons de l’espuga, arrajant d’ua color mausana. Dus deus nostes parions que cridèn ceba e que deishèn l’espuga entà’s pèrder per la seuva. Eardic n’avó pas nada reaccion. Que’us sabè perduts probable, tenuts peu poder deu nom. Lo signe que desapareishó drin a drin entà deishar l’escruranha tornar aucupar lo clòt umit peu quau s’en·honsàvam.

Òrbs, qu’avançàvam a paupas. Que ns’entrabuquèm dab los calhaus eslurrèncs. Que’ns piquèm las paumas contra parets agusadas e de mei anar mei, lo noste grop que’s redusiva. Los nostes parions que cridèn quan eston gahats per la bèstia. Un per un que desapareishón. Non i avè pas nat qui l’estanquèssi. Despoderats contra la soa superioritat que corrom a ns’escamar. Que baishèm capvath budèths aigolejants e pudents. Que’ns perdom lèu. N’èram pas mei que tres. Dab Eardic e Ledas, que contunhàvam d’anar de mei anar mei pregond. Que la nse calè trobar entà la forçar a’ns desliurar deu son poder e a tornar los mainats a las lors familhas.

Ne s’i vedè pas mei arren quan ua lutzeta estanquè la nosta avançada. Qu’i èram. La bèstia n’èra pas luenh. Que podèm sentir au son poder qui s’ahortiva autant com la soa aulor. Que’ns celèm tots tres darrèr un ròc. Qu’èra aquí la Dēlas’atā, seduda a la lar, devorant quauquarren que ne gausavi pas identificar…

«Los sons mainats, çò’s chebitegè Ledas, esvarjat, que’s minja los mainats.»

Aquera revelacion que’m panè ua mina de hasti e que sentii la man torrada de la paur gahà’m lo còth. Qu’èri paralisat per l’orror de çò que vedí. Mes Eardic qu’i vedè au contra lo parat miélher entà la véncer :

«Jamei non gaita la bèstia qui’s harta» çò chebitè tirant la soa daga.

La man tremolanta, que’m cerquèi l’espada per l’escuranha. Lo flaquèr que’m gahè las camas e qu’avoi l’alet qui dè briu de mei anar mei viste. Qu’esperavi lo signe d’Eardic entà’m lançar en bèth esperar que n’ac haré pas. Qu’aví paur, quiò, paur de çò qui m’esperava per l’escuranha. Quauquarren que ne coneishí pas. Eardic que m’espiè e que’m sorridó tà’m rassegurar. Que sentii lavetz barrejà’s peu men dehens ua fòrça navèra. De petits enlà qu’avè tostemps avut lo biaish entà m’aconortar. Que m’estavi en eth.

Eardic que lancè l’ataca shens díser un mot. Que’s lhevè eslissant suu ròc entà avançar. Dab Ledas que’u hasom seguici. Que ns’avancèm silenciós, carant los nostes alets. L’escuranha que s’esvalisè e la cara de la bèstia que vadó de mei anar mei vederera. Qu’èra caravirada e croishida. Quilhada, que ns’amuishè lo son còs nut e escarificat : que s’avè esgarrauishat la pèth entà dessenhar lo signe. Que n’avè pertot. Qu’avè los uelhaus vueits. Las charpadas qui’u lauravan la cara que nse’n balhèn la rason, mes n’èra pas òrba totun. Que’ns vedó a arribar o lhèu que sentí a la mea paur…

Que cadó contra las nostas armas. Que hasó un brut òrre en morir, tau com un planh estrident qui’ns trauquè las aurelhas. Deu hons de l’espuga ençà que sentim a pujar un esborrassada. Que’s hasè seguir l’aulor deus còs poirits qu’i èran apielats. Que ns’emparèm las caras dab las mans entà non pas trobà’ns mau. La ventòla que passè e l’alen putride que s’escopí enlà de l’espuga. Còp sec, l’ambient hedient que desapareishó. Lo pes qui ns’opressava qu’èra estat aleugerit quan morí la bèstia. Eardic que sospirè :

«Qu’ei acabat. Que l’avem vençuda.

– Que hèm ? çò tornèi.

Los mainats, qu’avem a retrobar los mainats» ç’acabè abans de virar de man.

Peus budèths que se’n tornèm de cap a la sortida. N’èran pas mei escurs, ni estrets. Qu’i caminèm shens nada pena, ni paur. Lo Mau qu’avè deishat l’endret e lo signe n’i avè pas mei nat poder.

Qu’arribèm pro lèu a la sortida e autanlèu au maresc on los mainatges e’s desvelhava drin a drin. Ne’s brembavan pas arren. Per estar demorats ua setmana quasi au poder de la bèstia, n’avèn pas patit. Qu’èran mulhats e glaçats, mes qu’avèn las caras qui s’encolorivan. Com desvelhats d’un saunei, que s’avisèn a la nosta preséncia. La màger part que saludèn a Ledas, contents de’u retrobat. Que parlèn amassa. Dab Eardic, qu’èram a esperar qu’avossin acabat entà tornar tau vilatge. Qu’i èram esperats probable. Que sentivi ad aqueth moment lo gai pujar peu men dehens. A despieit de las nostas pèrdas, los mainats qu’èran libres. Dab Eardic qu’èram tostemps amassa e la bèstia qu’èra estada vençuda. La quita seuva que semblava de n’estar apatzada.

Au pè d’ua coma que s’amatava un vilatge. Qu’èra cerclat per la seuva e un arriu pasible. Los ostalets, premuts los uns còsta los autes, que’u balhavan l’anar d’un cerc. Que’s hasè Pram’sorm. Los sons poblants que ns’avèn engatjats tà retrobar los mainats perduts. Mainats que’ns hasèn seguici quan sortim de la seuva. Lo gaitader que toquè tres còps de la soa campana e los curiós que s’amassèn, juntats lèu peus pairs qui ne ns’esperavan pas mei. Las retrobadas qu’estón gaujosas. Un moment qui’ns hasó desbrembar quasi lo prètz pagat tà’u víver. Que’us aví de manca los nostes parions, mes las caras arrisentas de la mainadalha que’m hasó esvaní’s la pena. Que saludèm lo savi deu vilatge. Lo vielh òmi que ns’abracè, urós. Dab Eardic, qu’entrèn en un ostau entà parlar sòus. Jo, que m’estèi dehòra, còsta lo putz centrau. Que plavè. Aquò rai, que sorridí. Qu’èra un beròi vrèspe.

Ledas, eth n’avè pas mudat. Que s’estava aus mens costats, shens díser nat mot. Arrés non l’esperava. Qu’èra de bon compréner. Que l’espièi desolat. Que’m tornè la mea pietat. Qu’avè los uelhs qui’m traucavan la pèth. La ploja que vadó hreda quan èra cauda. Que tremii glaçat, mes ne mudèi pas. Qu’espiavi los mainats qui se’n tornavan a lor. Lo tristèr que’m gahè quan la darrèra pòrta e’s barrè.

ledas que’m prenó la man e la soa calor que’m consolè. La ploja que trucava los teits tots talabena. Que pareishèva voler horadà’us, mes que tienon. Emparats devath, las familhas n’avèn pas paur ad arren. Que gaudivan meilèu deu solaç e deu parat d’estar amassa. Que sospirèi long. Quan Ledas e comencè a parlar, la ploja que s’estanquè. Tot que semblava d’estar pres per ua fòrça que ne comprenèvi pas. Qu’avè la votz tot doçor :

«Ei la vita qu’averés volut aver ? Que la te poish dar. Qu’espèri la toa causida.

– Qu’ei çò qu’averí volut que’s passèssi. Que serí volut estar sauvat, que los pairs se’n sabossin mau de m’aver deishat, que’m cerquèssin.»

Que’m barrejavi las lagremas sus ua tèrra qui n’èra dejà harta. Que pensavi a tot çò que serí podut estar. Que’us aví autant en òdi com de manca aus pairs. Qu’èram estats urós totun…

Eardic que se’n tornè e que m’abracè. Que’m chebitegè que d’ara enlà, tot qu’anaré de lis. Que dar–me’n ne’m hasè pas besonh. Ledas que’m tienè la man enqüèra. Qu’esperava la mea causida shens mudar. Quan lo me virèi de cap que’m sorridó. Lo signe, que l’avè dessenhat suu front. Qu’èra hèita la mea causida. Qu’anavi víver ua vita qui seré mea shens n’estar.

Qu’obrii los uelhs. Ua ombra de la cara de hemna que’m portava. Qu’arrajava de doçor. Que’m pausè au hons d’un lheit. Qu’avèva lo pòt pegat au men front. Que bevó atau tot lo men tristèr. N’aví pas mei hred, ni hami, ni paur.

Quan l’aiga cauda assomè lo varat on èri que sentii lo solaç a m’estrénher. Desbrembats los dias passats solet peus bòcs. Arrecauhat lo còs torrat per las nueits shens huec. Qu’èri apatzat. La hemna que cantè breçairòlas. Qu’esperava que m’adromissi, pacienta. Que’m sarrè contra lo cavalèr de husta, Eardic. Eth ne m’avè pas jamei deishat e n’ac haré pas. Qu’èri devath l’aiga cauda mes qu’aledavi com un peish. Qu’aví lo dromilhèr dessús. Que clucavi rassegurat. Adara qu’èri lo son mainat e qu’èra la mea mair. Qu’èra çò que volè enténer la Dēlas’atā e que l’ac digoi abans de m’adromir :

«Qu’ès la mair e que soi lo mainat, çò chebitèi en m’abeurar los paumons d’aquera aiga cauda, que voi dromir entà que posquis víver.»

Ne responó pas la mair. Que contunhè las soas breçairòlas dinc au moment quan m’adromii, avalit. Atau que comencè lo men saunei, la mea vita d’aventuras. Podossi estar mei longa que la purmèra.